Nieuwe therapie na hersenschudding biedt hoop

Veel mensen herstellen binnen een paar weken van een hersenschudding. Maar bij ongeveer één op de vier blijven klachten als vermoeidheid, prikkelgevoeligheid en concentratieproblemen langer aanhouden. Deze klachten kunnen zorgen voor onzekerheid en angst om het gewone leven weer op te pakken. Prof. dr. Caroline van Heugten, hoogleraar neuropsychologie aan de Universiteit Maastricht, ontwikkelde en onderzocht een nieuwe behandelmethode: intensieve exposuretherapie. Deze aanpak helpt mensen angstige gedachten te doorbreken en stap voor stap weer meer te doen. In dit interview vertelt Van Heugten hoe de behandeling werkt en welke resultaten het onderzoek opleverde.

Wat houdt het project Facing Fears in?

“In het Facing Fears project hebben we een nieuwe behandeling ontwikkeld en onderzocht voor mensen die niet goed herstellen na een hersenschudding, waardoor ze hun gebruikelijke dagelijkse activiteiten niet meer kunnen uitvoeren. We kunnen vanuit de neurologie niet goed verklaren waarom ze hun klachten behouden: er is meestal geen blijvende schade aan de hersenen. Vanuit de psychologie weten we dat ons gedrag niet alleen bepaald wordt door wat we kunnen (capaciteit), maar ook door wat we denken, voelen, vinden en willen. Wat we zien is dat veel mensen angstige gedachten hebben over hun hersenschudding, zoals: ‘Als ik me inspan, krijg ik weer hoofdpijn.’ Hierdoor vermijden mensen activiteiten.
Exposure therapie is er op gericht om mensen in een veilige therapieomgeving bloot te stellen aan deze angstige gedachten en te toetsen of de verwachtingen uitkomen. Dat doen we meerdere keren per week, zodat er snel vooruitgang mogelijk is. De gedachten en activiteiten worden per persoon bepaald. Exposure behandeling is een bestaande effectieve behandeling bij angstklachten, maar was nog nooit toegepast en onderzocht bij aanhoudende klachten na een hersenschudding.”

Waarom is dit onderzoek van belang?

“Jaarlijks lopen veel mensen een hersenschudding op door ongevallen in het verkeer, tijdens het sporten of in de thuissituatie. Een aanzienlijk deel van hen loopt vast in hun herstel. Dat kan verstrekkende gevolgen hebben omdat mensen hun werk of studie niet meer hervatten, geen sport- of andere activiteiten meer ondernemen en zich terugtrekken uit sociale situaties.
Wetenschappelijk onderzoek heeft tot op heden geen effectieve voorkeursbehandeling opgeleverd, waardoor mensen op zoek gaan naar oplossingen. Daarbij wordt er van alles geprobeerd en voelen mensen zich vaak van het kastje naar de muur gestuurd. Het werd dus hoog tijd voor een behandeling die op basis van wetenschappelijke kennis is ontwikkeld en op effectiviteit is onderzocht bij deze grote groep kwetsbare mensen.”

Wat waren de resultaten van het onderzoek?

“Het doel van de behandeling is erop gericht om het vermijdingsgedrag te verminderen en dagelijkse activiteiten weer op te pakken. Dat is gelukt bij alle deelnemers aan het onderzoek. De deelnemers hervatten hun dagelijkse activiteiten, zoals werk en sport, op het niveau van voor de hersenschudding. ‘Ik heb mijn leven weer terug’ en ‘Ik heb weer vertrouwen in mijn eigen functioneren’ waren veel gehoorde uitspraken van deelnemers aan het onderzoek. Naast de intensieve variant, hebben we ook een behandeling ontwikkeld waarbij er gedurende een periode van 3 maanden 1 keer per week een exposure sessie wordt aangeboden. Ook deze vorm is bij de meeste deelnemers effectief gebleken.”

Welke doelgroep heeft (vooral) iets aan deze methode?

“Voor volwassenen die na 3–6 maanden nog klachten hebben die het dagelijks leven beperken. In Nederland krijgen jaarlijks zo’n 80.000 mensen te maken met licht traumatisch hoofd-hersenletsel, dus het gaat om een grote groep.”

Wat zijn (mogelijke) vervolgstappen qua implementatie? Gaan revalidatiecentra of artsen hiermee werken?

“De reacties uit het veld zijn heel positief. We werken nu aan een behandelprotocol voor de praktijk en ontwikkelen cursussen voor psychologen om de behandeling op de juiste manier te leren toepassen. Ook willen we huisartsen en neurologen bereiken zodat zij hun vastgelopen patiënten kunnen doorverwijzen naar deze nieuwe behandeling.”