Hersenontsteking / Encefalitis

Symptomen

Verschillende vormen en oorzaken

Encefalitis kan door verschillende virussen worden veroorzaakt of beïnvloed, zoals verkoudheidsvirussen, mazelen en de bof. Soms kan de ontsteking zo mild verlopen dat de patiënt niet eens een arts benadert. Zo’n encefalitis kan spontaan genezen, zonder dat er restverschijnselen blijven.

In een enkel geval veroorzaken schimmels of parasieten een hersenontsteking. Ook na het doormaken van een infectie (of heel uitzonderlijk een vaccinatie) met onder andere waterpokken, pokken of kinkhoest kan in enkele gevallen een hersenontsteking ontstaan, misschien omdat de hersenen allergisch reageren.

Tenslotte kan ook een bacterie een infectie in de hersenen veroorzaken. Dit is soms mogelijk bij een chronische middenoorontsteking. De symptomen kunnen hoofdpijn zijn, misselijkheid en een verstoord bewustzijn (afwezigheid). De bacteriële infectie wordt ingekapseld waardoor een hersenabces ontstaat: een pusvorming in de hersenen.

Een bekende vorm van encefalitis is encefalitis lethargica, of de slaapziekte. die ongeveer na de Eerste Wereldoorlog samen met de Spaanse griep veel slachtoffers maakte. De neuroloog Oliver Sacks schreef er een bekend boek over, Ontwaken in verbijstering, dat ook verfilmd is als Awakenings.

Gevolgen

Maar hersenontsteking kan ook veel ernstiger verlopen, waarbij in enkele dagen of weken de dood volgt. Dit is mogelijk bij herpes- of hondsdolheidvirussen. Bij ernstige gevallen kunnen hersenfuncties uitvallen, waardoor bijvoorbeeld persoonlijkheidsveranderingen optreden, taalproblemen, verlammingen, verwardheid en bewustzijnsverlies.

Als een bacteriële infectie wordt ingekapseld kan een hersenabces ontstaan: een pusvorming in de hersenen. Een hersenabces is gevaarlijk omdat het ruimte inneemt en de hersenen in verdrukking brengt. Meestal gaat het omliggende hersenweefsel vocht opnemen en daardoor opzwellen (hersenoedeem). Nadat in het ziekenhuis een CT-scan is gemaakt, worden meteen antibiotica toegediend. Afhankelijk van de toegankelijkheid van het abces kan met een operatie de pus worden verwijderd. Hierna kan als restverschijnsel epilepsie optreden, bijvoorbeeld als gevolg van de vorming van littekenweefsel.
Een hersenabces is een ernstige, soms zelfs dodelijke aandoening. Een gunstige afloop hangt vooral af van de snelheid waarmee de diagnose wordt gesteld en waarmee vervolgens de behandeling begint.

Aan deze ernstige ontstekingen kan iemand restverschijnselen overhouden zoals epilepsie, spasticiteit, vermoeidheid en prikkelbaarheid (ook een postencefalitisch syndroom genoemd).  Op deze pagina vindt u meer informatie over langetermijngevolgen van hersenletsel, zoals hersenontsteking.

Behandeling

Vaak is snelle behandeling met (ontstekingsremmende) medicijnen nodig. Opname in het ziekenhuis is mogelijk, het verschilt van patiënt tot patiënt hoe lang dit nodig is.