De Hersenstichting draagt met €500.000 bij aan een onderzoek van het Universitair Medisch Centrum Groningen. Het onderzoek wordt geleid door Wim Veling. Hij en zijn onderzoeksteam werken samen met ggz-instellingen, ervaringsdeskundigen en het bedrijf VRelax BV. Het doel is om ervoor te zorgen dat een behandeling met Virtual Reality (VR) standaard wordt voor mensen die achterdochtig zijn door een psychose. Hierdoor kunnen zij een betere en snellere behandeling krijgen.
Behandeling tegen achterdocht
Zo’n 70% van de mensen met een psychotische stoornis heeft last van achterdocht. Ze kunnen er erg van overtuigd zijn dat anderen hen kwaad willen doen. Dit leidt vaak tot andere klachten, zoals stress en angst. Het kan het dagelijks leven behoorlijk in de weg zitten.
De standaardbehandeling voor achterdocht bij psychose is cognitieve gedragstherapie (CGT). Hierbij leert iemand samen met een psycholoog om de achterdochtige gedachten bij te sturen. Ook oefent iemand met situaties in het dagelijks leven waarin hij of zij bang of achterdochtig wordt. Bijvoorbeeld in een café of in het openbaar vervoer.
Helaas werkt CGT nog niet goed genoeg. De behandeling is soms te spannend. Ook kost het veel tijd. Eerder onderzoek heeft aangetoond dat het gebruik van VR bij CGT kan helpen. Met VR kunnen mensen met psychose in een veilige digitale omgeving oefenen met spannende situaties. De behandeling heet dan: VR-CGT-behandeling.
Met VR-CGT vermindert achterdocht sneller dan wanneer de psycholoog alleen CGT geeft zonder VR. Toch gebruiken behandelaren de VR-CGT-behandeling nog weinig.
Van het lab naar de praktijk
Het doel van dit project is om ervoor te zorgen dat behandelaren in de ggz (geestelijke gezondheidszorg) VR gaan gebruiken bij de behandeling van psychose. De wetenschappers zoeken hiervoor uit hoe de behandeling in de praktijk gebruikt kan gaan worden voor iedereen die dit nodig heeft. Dit doen ze samen met psychologen, ervaringsdeskundigen die een psychose hebben (gehad) en met VRelax BV, het bedrijf dat het computerprogramma voor de VR-CGT-behandeling maakt.
“Het wordt tijd dat VR-CGT-behandeling gewoon wordt in de ggz: het werkt goed en snel, is voor veel mensen met psychose een uitkomst, en kan de ggz helpen om meer mensen te behandelen. In dit onderzoek brengen we de VR-CGT-behandeling tegen achterdocht naar de praktijk.”
Wim Veling, hoofdonderzoeker
Waarom steunt de Hersenstichting dit onderzoek?
Dat de VR-behandeling helpt bij de behandeling van achterdocht bij psychose, is duidelijk. Nu is het tijd dat behandelaren VR ook echt gaan gebruiken.
Als VR-CGT meer gebruikt gaat worden bij de behandeling, betekent dat minder problemen door achterdocht in het dagelijks leven van mensen met een psychose. De kwaliteit van hun leven wordt daarmee beter. En door een snellere behandeling kunnen meer mensen geholpen worden. Daarom steunt de Hersenstichting dit onderzoek met €500.000.
Meer over het onderzoek
Hoe pakken de onderzoekers dit aan?
Om te zorgen dat veel behandelaren de VR-behandeling gaan gebruiken, zijn drie dingen nodig:
- meer kennis over wat het kost en wat het opbrengt
- VR-sets die gemakkelijk en overal gebruikt kunnen worden
- al doende leren hoe VR het beste in praktijk gebracht kan worden.
De wetenschappers gaan berekenen wat het gebruik van VR in de behandeling kost en oplevert. VR kost geld. Maar de behandeling met VR is vaak korter dan zonder VR. En mensen met een psychose kunnen hun leven sneller weer oppakken, waaronder bijvoorbeeld hun werk.
Met het kostenonderzoek willen de onderzoekers duidelijk maken dat de toevoeging van VR aan cognitieve gedragstherapie meerdere voordelen heeft. Niet alleen helpt het mensen met een psychose sneller en beter bij het verminderen van hun achterdocht, maar het bespaart de zorg mogelijk ook kosten. De informatie over kosten hebben zorgverzekeraars en ggz-instellingen ook nodig om te bepalen hoe ze de behandeling kunnen betalen en vergoeden.
Ook gaan de wetenschappers in samenwerking met VRelax BV een VR-set maken. De VR-CGT-behandeling werkt met een VR-bril en het computerprogramma waarmee behandelaars en patiënten rollenspellen kunnen uitvoeren in digitale omgevingen op een laptop of tablet. Daarnaast is er een koptelefoon nodig. Deze VR-set moet makkelijk mee te nemen zijn en eenvoudig in een behandelsessie gebruikt kunnen worden.
Daarnaast gaan de wetenschappers de invoering van de VR-CGT-behandeling in het echt testen met psychologen en ervaringsdeskundigen. Dit doen ze eerst samen met 5 instellingen die geestelijke gezondheidszorg bieden (ggz-instellingen). Later kunnen andere instellingen in Nederland meedoen.
Zo groeit er een landelijke samenwerking om de VR-CGT-behandeling steeds beter te gebruiken in de praktijk.
Welke resultaten verwachten de onderzoekers?
De onderzoekers maken een plan hoe meer ggz-instellingen VR kunnen gaan gebruiken. Het moet makkelijker worden om de behandeling aan te bieden. Bijvoorbeeld door handleidingen.
De onderzoekers verwachten dat de VR-CGT-behandeling over een paar jaar in alle Nederlandse ggz-instellingen ingevoerd zal worden.
Hoe ver is het onderzoek?
De onderzoekers hebben al aangetoond dat VR-CGT goed werkt als behandeling tegen achterdocht. Het echte gebruik ervan tijdens de behandeling gebeurt nog maar weinig.
Wat is de volgende stap?
Aan het eind van dit onderzoek is duidelijk hoeveel VR-CGT-behandeling tegen achterdocht kost en oplevert, is de VR-CGT-behandeling succesvol ingevoerd in tenminste 5 ggz-instellingen, en staat alles klaar om de behandeling standaard in te voeren.