Wat zijn problemen met bewegen? 

Lopen, fietsen, een balletje trappen; je doet het meestal zonder erbij na te denken. Maar ondertussen zijn je hersenen volop aan het werk. Maar liefst driekwart van al je hersencellen is betrokken bij beweging. 

Schade in de hersenen kan ervoor zorgen dat je problemen met bewegen krijgt. De klachten kunnen erg verschillen en hebben te maken met het deel van de hersenen dat beschadigd is. 

Kenmerken van problemen met bewegen 

Als gevolg van een hersenaandoening kun je last krijgen van de volgende problemen met bewegen: 

  • je hebt minder kracht in bepaalde lichaamsdelen (verlamming) 
  • bepaalde lichaamsdelen bewegen minder goed (moeite met coördinatie) 
  • je lichaam maakt bewegingen terwijl je dat niet wilt 
  • je hebt last van bevende of trillende lichaamsdelen 
  • je hebt verhoogde spanning in spieren (spasticiteit) 
  • je hebt moeite met praten, slikken of kauwen 
  • je hebt problemen met je evenwicht (balans): het kan zijn dat je vaker valt 
  • je moet kijken naar je lichaam om goed te kunnen bewegen 

Impact van problemen met bewegen 

Bewegen doe je de hele dag door. Je stapt ‘s ochtends uit bed, maakt het ontbijt klaar en gaat op weg naar je werk bijvoorbeeld. Daar komen al heel veel bewegingen bij kijken. Bovendien is bewegen enorm belangrijk om je lichaam en je hersenen gezond te houden. Problemen met bewegen kunnen dan ook veel impact op je leven hebben.  

Afhankelijk van de oorzaak van de problemen kunnen deze soms minder worden, zoals na een beroerte. Soms gaan ze ook helemaal weg. Bij andere oorzaken zoals parkinson worden ze meestal juist erger. Heb je ernstige klachten, dan kan het zijn dat je hulp nodig hebt bij je dagelijkse activiteiten. 

  • Iets begrijpen

    Problemen met bewegen zijn vooral lichamelijk en hebben meestal geen invloed op dingen als aandacht, nadenken of iets begrijpen.  

  • Jezelf verplaatsen

    Dit kan in sommige gevallen steeds moeilijker worden. Bijvoorbeeld omdat bewegen veel moeite kost, of niet meer (goed) lukt. Problemen met evenwicht kunnen ervoor zorgen dat je valt, of bang bent om te vallen. Soms heb je hulpmiddelen nodig om je goed en veilig te kunnen verplaatsen, zoals een stok, rollator of rolstoel. 

  • Jezelf verzorgen

    Kleine handelingen kunnen veel moeite kosten als je problemen met bewegen hebt. Tandenpoetsen, het huis opruimen of een douche nemen kan daardoor een steeds grotere opgave worden, of soms helemaal niet meer lukken. Het kan dan zijn dat je hulp nodig hebt. 

  • Omgaan met anderen

    Problemen met bewegen kunnen ervoor zorgen dat je moeite hebt om je mond en tong goed te bewegen. Dat kan weer zorgen voor moeite met praten, waardoor omgaan met anderen lastig kan zijn. 

  • Dagelijkse activiteiten

    Van het roeren in een kopje koffie tot de was ophangen en fietsen, bij bijna alle dagelijkse activiteiten beweeg je. Dat kan allemaal moeilijker worden als je problemen met bewegen hebt. 

  • Meedoen aan de wereld

    Problemen met bewegen kunnen erg verschillen. In het soort klachten waar je last van hebt, maar ook in hoe heftig die zijn. Sommige mensen kunnen prima meedoen in de wereld, anderen hebben daar juist veel meer hulp bij nodig. 

Problemen met bewegen zijn vooral lichamelijk en hebben meestal geen invloed op dingen als aandacht, nadenken of iets begrijpen.  

Dit kan in sommige gevallen steeds moeilijker worden. Bijvoorbeeld omdat bewegen veel moeite kost, of niet meer (goed) lukt. Problemen met evenwicht kunnen ervoor zorgen dat je valt, of bang bent om te vallen. Soms heb je hulpmiddelen nodig om je goed en veilig te kunnen verplaatsen, zoals een stok, rollator of rolstoel. 

Kleine handelingen kunnen veel moeite kosten als je problemen met bewegen hebt. Tandenpoetsen, het huis opruimen of een douche nemen kan daardoor een steeds grotere opgave worden, of soms helemaal niet meer lukken. Het kan dan zijn dat je hulp nodig hebt. 

Problemen met bewegen kunnen ervoor zorgen dat je moeite hebt om je mond en tong goed te bewegen. Dat kan weer zorgen voor moeite met praten, waardoor omgaan met anderen lastig kan zijn. 

Van het roeren in een kopje koffie tot de was ophangen en fietsen, bij bijna alle dagelijkse activiteiten beweeg je. Dat kan allemaal moeilijker worden als je problemen met bewegen hebt. 

Problemen met bewegen kunnen erg verschillen. In het soort klachten waar je last van hebt, maar ook in hoe heftig die zijn. Sommige mensen kunnen prima meedoen in de wereld, anderen hebben daar juist veel meer hulp bij nodig. 

Oorzaak in de hersenen 

Problemen met bewegen kunnen ontstaan door schade in je hersenen. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren door een bepaalde hersenaandoening of een ongeluk. Welke problemen je precies krijgt, hangt vaak af van de plek waar je hersenen beschadigd zijn. 

De hersenen bestaan uit twee helften, die elk uit verschillende kleinere delen bestaan. Simpel gezegd stuurt de rechter hersenhelft het linkerdeel van je lichaam aan. En andersom stuurt de linkerhelft van je hersenen het rechterdeel van je lichaam aan. Schade in de ene hersenhelft zie je dan ook vaak terug in het tegenovergestelde deel van het lichaam. 

Schade in de linkerhersenhelft 

Door schade in de linkerhersenhelft kun je last krijgen van zwakte, verlamming en problemen met voelen aan de rechterkant van je lichaam. Problemen met spieren in je gezicht en mond kunnen zorgen voor moeite met praten. Ook kun je langzamer worden in je bewegingen en meer moeite hebben met dagelijkse handelingen, zoals douchen en aankleden. Je weet dan wel wat je moet doen, maar het lukt je niet om je lichaam de juiste bewegingen te laten maken. 

Schade in de rechterhersenhelft 

Door schade in de rechterhersenhelft kun je last krijgen van zwakte, verlamming en problemen met voelen aan de linkerkant van je lichaam. Ook kunnen er verschillende bewegingsstoornissen ontstaan. Als er verlamming ontstaat in de linkerkant van je lichaam, kan het voelen alsof dat deel van je lichaam er helemaal niet meer is. Bewegen gaat daardoor moeilijker. Ook kan het lastiger zijn om ruimte goed in te schatten, bijvoorbeeld bij bewegen of het werken met pen en papier. 

Aandoeningen die kunnen leiden tot problemen met bewegen 

Problemen met bewegen kunnen bij verschillende hersenaandoeningen voorkomen. Enkele voorbeelden zijn: 

Behandelen van problemen met bewegen 

De behandeling is afhankelijk van verschillende dingen. Zoals de oorzaak van je problemen met bewegen, en van welke problemen je precies last hebt.  

Medicijnen 

Er zijn medicijnen die helpen om bepaalde klachten te verminderen. Bijvoorbeeld als je veel plotselinge bewegingen maakt, waardoor je sneller valt. De medicijnen zorgen ervoor dat je minder van die bewegingen maakt. Ook zijn er medicijnen die helpen bij stijfheid, spasticiteit, plotselinge bewegingen en trillen. 

Therapie 

Er zijn verschillende soorten therapieën die je helpen om beter te bewegen: 

  • Fysiotherapie: voor problemen met je evenwicht, houding en bewegen. 
  • Ergotherapie: om dagelijkse dingen te kunnen blijven doen, zoals koken of aankleden. 
  • Logopedie: om beter te kunnen praten en slikken. 

Tips voor mensen met problemen met bewegen 

Er zijn een aantal dingen die je kunnen helpen om makkelijker om te gaan met problemen met bewegen. Dit zijn een paar tips die je in verschillende situaties kunt gebruiken:

  • Bespreek met je arts welke hulp je nodig hebt

    Problemen met bewegen kunnen per persoon verschillen. Daarom is het belangrijk om samen met je arts te bekijken welke hulp het beste bij je past. Als je (weer) last hebt van problemen met bewegen, kan het goed zijn om (opnieuw) naar een revalidatiearts te gaan. Die kan je eventueel ook verwijzen naar een fysiotherapeut, ergotherapeut of logopedist.

  • Blijf bewegen

    Het is belangrijk om ondanks je problemen zoveel mogelijk te blijven bewegen. Dat verkleint de kans dat je problemen erger worden. Ook helpt het voorkomen dat je last krijgt van andere klachten, zoals een depressie. Een fysiotherapeut kan je helpen om te blijven bewegen. Vaak is het nuttig om speciale oefeningen te blijven doen, bijvoorbeeld voor je balans.

  • Houd rekening met wat je wel en niet kunt

    Het is belangrijk dat je weet wat jouw mogelijkheden zijn. Misschien lukt het niet (meer) om een halfuur te lopen, maar kun je wel oefeningen doen vanuit je (rol)stoel. Zoals armbewegingen maken, of de grond aantikken met je handen. Elke beweging is meegenomen.

  • Bespreek je klachten met je naasten

    Zo kunnen zij je helpen waar het kan en nodig is. Geef aan waar je hulp bij wilt, maar ook wat je zelf nog kunt en wilt. 

  • Maak gebruik van hulpmiddelen

    Het gebruik van hulpmiddelen zoals een stok, rollator of rolstoel is voor veel mensen een drempel. Toch is het belangrijk om deze hulpmiddelen te gebruiken als het nodig is. Het zorgt ervoor dat je veilig kunt bewegen en dat je meer mogelijkheden hebt om je te verplaatsen. 

Problemen met bewegen kunnen per persoon verschillen. Daarom is het belangrijk om samen met je arts te bekijken welke hulp het beste bij je past. Als je (weer) last hebt van problemen met bewegen, kan het goed zijn om (opnieuw) naar een revalidatiearts te gaan. Die kan je eventueel ook verwijzen naar een fysiotherapeut, ergotherapeut of logopedist.

Het is belangrijk om ondanks je problemen zoveel mogelijk te blijven bewegen. Dat verkleint de kans dat je problemen erger worden. Ook helpt het voorkomen dat je last krijgt van andere klachten, zoals een depressie. Een fysiotherapeut kan je helpen om te blijven bewegen. Vaak is het nuttig om speciale oefeningen te blijven doen, bijvoorbeeld voor je balans.

Het is belangrijk dat je weet wat jouw mogelijkheden zijn. Misschien lukt het niet (meer) om een halfuur te lopen, maar kun je wel oefeningen doen vanuit je (rol)stoel. Zoals armbewegingen maken, of de grond aantikken met je handen. Elke beweging is meegenomen.

Zo kunnen zij je helpen waar het kan en nodig is. Geef aan waar je hulp bij wilt, maar ook wat je zelf nog kunt en wilt. 

Het gebruik van hulpmiddelen zoals een stok, rollator of rolstoel is voor veel mensen een drempel. Toch is het belangrijk om deze hulpmiddelen te gebruiken als het nodig is. Het zorgt ervoor dat je veilig kunt bewegen en dat je meer mogelijkheden hebt om je te verplaatsen. 

Tips voor naasten van mensen met problemen met bewegen

Als je naaste problemen met bewegen heeft, dan zijn er een paar dingen die je kunt doen:

  • Praat erover. Voor naasten kan het moeilijk zijn om met problemen met bewegen om te gaan. Bijvoorbeeld omdat je niet precies weet hoe je kunt helpen. Het is goed om hierover te blijven praten. Zo weet je waar iemand hulp bij nodig heeft.
  • Kijk ook naar wat er wél goed gaat. Door vooral aandacht te hebben voor de dingen die goed gaan, bouw je samen vertrouwen op.
  • Zorg voor ritme. Het kan ook helpen om te zorgen voor een dagelijks ritme, waarbij je elke dag samen dezelfde taken doet. Hiermee help je je naaste ook om in beweging te blijven.
  • Stimuleer je naaste om te blijven bewegen. Blijven bewegen is extra uitdagend als je daar moeite mee hebt. Stimuleer je naaste daarom om te blijven bewegen. Beweeg bijvoorbeeld samen. Of kijk samen naar mogelijkheden om binnen iemands grenzen te blijven bewegen. Of dat nou de tafel dekken is, de tanden poetsen, of af en toe opstaan uit de(rol)stoel. Alle beetjes helpen. 

De Hersenstichting heeft bij het opstellen van deze tekst dankbaar gebruik gemaakt van adviezen van: 

  • Prof. dr. A.C.H. Sander Geurts, revalidatiearts en hoogleraar revalidatiegeneeskunde bij Radboudumc te Nijmegen en de Sint Maartenskliniek

 

Deze tekst is 21-11-2023 gepubliceerd.