Kenmerken

Als je tinnitus hebt, dan hoor je in je hoofd of je oren één of meer geluiden die niet vanuit je omgeving komen. Het kan zijn dat het geluid soms zachter klinkt of even verdwijnt. Maar het is ook mogelijk dat je het de hele dag door hoort.

Niet iedereen met tinnitus hoort hetzelfde geluid. Zo kan het klinken als sissen, zoemen, brommen, piepen, fluiten, rinkelen, klikken, knisperen of ruisen. Het kan ook een combinatie van hoge en lage tonen zijn of het ritme van je hartslag hebben. Heel soms hoor je een melodie (zonder zang die verstaanbaar is). Het kan in relatief zeldzame gevallen zelfs een melodie zijn (zonder verstaanbare zang).

Door tinnitus kun je je onrustig of machteloos voelen. Je kunt klachten krijgen, zoals:

Je kunt plots last van tinnitus krijgen, maar het kan ook langzaam ontstaan. Bijvoorbeeld als je hersenen al jaren hard moeten werken, omdat je minder goed kunt horen dan je denkt. Gehoorverlies is dan ook de meest voorkomende oorzaak, maar het kan ook ontstaan na een harde klap op je hoofd (traumatisch hersenletsel), na een beroerte, of nadat je lange tijd veel stress hebt gehad.

Diagnose

Als je tinnitus hebt, dan hoor je in je hoofd of je oren één of meer tonen die niet vanuit je omgeving komen. Het geluid kan harder klinken als het stil is, als je veel stress hebt of als je vermoeid bent. Met deze klachten kom je vaak eerst bij je huisarts.

De huisarts zal je een aantal medische vragen stellen en kan een lichamelijk onderzoek doen. De huisarts meet dan bijvoorbeeld je bloeddruk, onderzoekt je bloed en kijkt met een lampje in je oren. Als er geen signalen zijn van een oorontsteking, een verstopt oor of vocht achter je trommelvlies, dan kan de huisarts je doorsturen naar een speciale arts in het ziekenhuis. Dit is een KNO-arts (Keel-Neus-Oorarts). Er zit vaak een aantal weken wachttijd tussen de huisarts en de KNO-arts. Het is belangrijk dat de huisarts in de tussentijd je vragen over tinnitus zoveel mogelijk beantwoordt. De huisarts kan je adviseren om een zelfhulpboek te lezen of een zelfhulpprogramma te volgen.  

De KNO-arts zal je oren verder onderzoeken en je gehoor testen. Als er gehoorschade is, stuurt de arts je vaak door naar een audicien of audiologisch centrum. In een audiogram (hoortest) kan de arts aflezen of en wat voor soort gehoorschade je hebt. De KNO-arts zal er uitleg over geven. Soms is verder onderzoek van je bloed, oren of gehoorzenuw nodig. Daarvoor doet de arts soms een CT-scan (Computer Tomografie) of een MRI-scan (Magnetic Resonance Imaging).

Oorzaken

Tinnitus wordt het vaakst veroorzaakt door gehoorverlies. Dit ontstaan meestal na gehoorbeschadiging. Oorontsteking(en), te lang naar harde geluiden luisteren (bijvoorbeeld op festivals en in fabriekshallen) of geluidstrauma’s (bijvoorbeeld vuurwerk). Als je gehoor beschadigd is, dan moeten je hersenen extra hard werken. Dit zorgt ervoor dat je hersenen te veel en te lang onder druk komen te staan. Je kunt dan last krijgen van tinnitus.

Je gehoor verslechtert ook als je ouder wordt. Ouder worden, is alleen geen oorzaak van tinnitus. Toch kan je op oudere leeftijd wel tinnitus krijgen. De tinnitus wordt dan niet veroorzaakt door je leeftijd, maar doordat je hersenen heel hard moeten werken (overbelasting). De overbelasting van je hersenen kan verschillende lichamelijke en geestelijke oorzaken hebben. Een aantal voorbeelden zijn:

De ziekte van Ménière of een brughoektumor hebben allebei invloed op je gehoor. Dit kan tinnitus veroorzaken. Sommige medicijnen voor epilepsie, medicijnen tegen psychoses en slaapmiddelen (benzodiazepines) kunnen tinnitus veroorzaken. Door de vele verschillende oorzaken is het belangrijk om goed te onderzoeken wat jouw tinnitus veroorzaakt en wat je hier aan kan doen.

Behandeling

Wanneer je langer dan 6 maanden tinnitus hebt, wordt het blijvende (chronische) tinnitus genoemd. Er bestaat geen medische behandeling van tinnitus. Met hulp kan je leren om met tinnitus om te gaan. Als de tinnitus veroorzaakt wordt door een andere medische aandoening, dan word je voor die aandoening behandeld. De klachten van tinnitus kunnen vanzelf verdwijnen en daarom is behandeling alleen nodig als je veel last hebt.

De meeste mensen met tinnitus hebben er niet (zoveel) last van. Dit is ongeveer 83% van de mensen met tinnitus. Bij deze groep gaan de klachten meestal vanzelf over. De behandeling van tinnitus is daarom alleen nodig als je er last van hebt. Ongeveer 15% van de mensen met tinnitus heeft er last van, maar kan hiermee omgaan in het dagelijks leven. Een kleine groep (2 %) heeft zoveel last van tinnitus dat het een negatieve invloed heeft op hun dagelijks leven.  

Bij gehoorverlies kunnen hulpmiddelen, zoals een hoortoestel, soms zorgen dat je beter hoort. Met het hulpmiddel hoef je je minder in te spannen als je luistert. Dit kan de tinnitus verminderen. Als de KNO-arts denkt dat een hulpmiddel kan helpen, dan word je doorgestuurd naar een audicien of audiologisch centrum.

De oorzaken en gevolgen van tinnitus kunnen verschillen per persoon. Daarom verschilt de behandeling ook per persoon. Als een hulpmiddel niet mogelijk is, dan bestaat de behandeling uit hulp bij het leren omgaan met je klachten. Zo kan je zo prettig mogelijk je dagelijkse activiteiten doen. De behandelaar kan je hierbij helpen en je belangrijke informatie geven om te lezen. Je kunt behandelaars vinden op hoorzaken.nl.

Om je klachten te herkennen en hier goed op te reageren, wordt bij tinnitus cognitieve gedragstherapie (CGT) aangeboden. Sommige vormen van CGT zijn bedoeld om met angst om te gaan, andere vormen zijn bedoeld om aan de klachten te wennen en je gedrag te veranderen.

Als je geestelijke klachten hebt, dan kan je speciale begeleiding krijgen. Je kunt dan CGT krijgen in een GGZ-instelling met kennis van gehoorproblemen. Voorbeelden zijn locaties van GGMD in regio Midden Nederland en locaties van ProPersona in regio Oost-Nederland. Als je last hebt van angst of depressie, dan kan een psychiater of psychotherapeut helpen. Deze behandelt dan niet de tinnitus, maar de behandeling (soms met medicijnen) kan wel de tinnitusklachten verminderen.

Wanneer je tinnitus hebt na een heftige gebeurtenis (trauma) dan kan de behandelaar soms kiezen voor een behandeling met EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing). Om deze behandeling te kunnen geven, moet de behandelaar hiervoor zijn opgeleid. Wil je meer weten over wetenschappelijke behandelingen en therapieën voor tinnitus? Kijk dan op www.hoorzaken.nl. Je leest daar ook meer over de online behandeling van tinnitus.

Gevolgen

Sommige mensen met tinnitus hebben er nauwelijks last van. Maar het kan ook zijn dat de oorsuizen de hele dag door aanwezig zijn en je er veel last van hebt.

Tinnitus kan verschillende gevolgen hebben voor je dagelijks leven:

  • Thuis: Als je een harde toon in je oren hoort, dan kan het zijn dat het soms langer duurt voor je in slaap valt. Of dat je wakker wordt tijdens de nacht en daarna moeilijk weer in slaap valt. Deze slaapproblemen kunnen je klachten versterken. Je kunt ook pijnklachten, zoals hoofdpijn, hebben die invloed kunnen hebben op het doen van je dagelijkse activiteiten.
  • Werk en school: als je je erg onrustig of machteloos voelt door tinnitus, dan kan het lastiger zijn om ergens je aandacht bij te houden. Dit kan erg vervelend zijn. Ook kan het reizen naar werk of school lastig zijn door de vele geluiden.
  • Vrije tijd: door de angst om meer last te krijgen van je klachten, kan het zijn dat je liever thuis blijft en drukke situaties vermijdt. Je kunt ook vermoeid zijn. De dingen die je normaal doet in je vrije tijd, zijn misschien lastiger om te doen. Met hulp kan je kijken hoe je hiermee om kunt gaan.
  • Sociale contacten: als je veel stress over je tinnitus hebt, kan het zijn dat je sociale situaties liever uit de weg gaat. Andere mensen zullen je klachten misschien niet begrijpen. Dit kan erg vervelend zijn.

De Hersenstichting heeft bij het opstellen van deze tekst dankbaar gebruik gemaakt van adviezen van:

  • Olav Wagenaar, Klinisch neuropsycholoog, Klinisch neuropsycholoog, Rijndam Revalidatie

Laatste update: februari 2024