Bescherm jongeren tegen de schadelijke gevolgen van vapen en handhaaf de wet

De Hersenstichting maakt zich ernstige zorgen over de groeiende populariteit van vapes onder jongeren. Waar vapen jarenlang werd gepresenteerd als een relatief onschuldig alternatief voor roken, blijkt uit steeds meer wetenschappelijk onderzoek dat deze aanname onterecht is. Integendeel: vapen is schadelijker dan eerder werd gedacht en de risico’s zijn vooral voor jongeren groot. 

Giftige metalen

Bij het gebruik van een vape worden giftige metalen zoals lood, uranium en cadmium ingeademd. Deze stoffen komen via de longen in het lichaam terecht en zijn aangetroffen in de urine van vapegebruikers. Dat blijkt uit nieuw Amerikaans onderzoek dat gepubliceerd is in het wetenschappelijke tijdschrift Tobacco Control en recent onder de aandacht werd gebracht door de NOS. De onderzoekers waarschuwen nadrukkelijk voor de gevaren, vooral bij jongeren: zelfs kortdurende blootstelling aan deze zware metalen kan leiden tot blijvende schade, waaronder cognitieve en gedragsstoornissen. Stoffen als lood zijn bovendien neurotoxisch en kunnen vooral bij kinderen en jongeren ernstige gevolgen hebben voor de ontwikkeling van de hersenen.  

Daarnaast bevatten vapes meer nicotine dan sigaretten. Nicotine kan de hersenen van jongeren verstoren, met negatieve gevolgen voor cognitie, aandacht en stemming. 

Ook in Nederland zijn de signalen alarmerend. Volgens het Trimbos-instituut zijn vapes schadelijker dan eerder werd aangenomen en blijkt bovendien dat jongeren die beginnen met vapen een grotere kans hebben om over te stappen op gewone sigaretten. Dat maakt vapen geen onschuldig tussenvorm, maar een nieuwe instap naar verslaving en gezondheidsschade. 

Gebrekkige handhaving

De overheid heeft hier al deels op geanticipeerd: sinds 1 januari 2024 is het verboden om vapes met smaakjes verkopen. Deze smaakjes maakten het product juist extra aantrekkelijk voor jongeren. Alleen de tabakssmaak is nog toegestaan. Daarnaast geldt al langer dat vapes niet verkocht mogen worden aan jongeren onder de 18 jaar. 

Toch blijkt in de praktijk dat deze regels vaak worden omzeild. Jongeren komen via sociale media of slecht gecontroleerde verkooppunten nog steeds relatief eenvoudig aan vapes. Daarmee ondermijnt de gebrekkige handhaving de maatregelen die bedoeld zijn om jongeren te beschermen. 

Campagne ondersteunen

Als Hersenstichting maken we ons zorgen over deze ontwikkeling en daarom juichen we de campagne en aandacht voor dit onderwerp toe. De hersenen zijn het meest kwetsbare en waardevolle orgaan dat we hebben. Jongeren hebben het recht op een gezonde hersenontwikkeling, vrij van giftige stoffen en verslavende middelen. Vapen hoort daar niet bij. Het is tijd dat we als samenleving deze verantwoordelijkheid serieus nemen. 

Bronnen

• NOS (2024). Nieuw onderzoek vapen: schade aan hersenen en organen door giftige metalen. nos.nl 

• Trimbos-instituut. Elektronische sigaretten (vapes). trimbos.nl 

• Rijksoverheid. Regels voor vapes (e-sigaretten). rijksoverheid.nl