De bloed-hersenbarrière biedt belangrijke bescherming voor de hersenen, maar bij hersenaandoeningen beschermt de barrière soms iets te goed. Ook medicijnen worden namelijk tegengehouden. Hoe kunnen we lichaamseigen transportblaasjes gebruiken om medicijnen door de barrière heen te transporteren? Het samenwerkingsverband BRAINS** heeft €420.000 bijgedragen aan onderzoek van Amsterdam UMC om antwoord te vinden op deze vraag. Het onderzoek staat onder leiding van prof. dr. Elga de Vries.
Waarom komen deze cellen er wel door?
De bloed-hersenbarrière beschermt je hersenen. Goede stoffen mogen erdoor, slechte stoffen worden tegengehouden. Helaas worden medicijnen ook vaak tegengehouden. Dit is een groot probleem bij de behandeling van hersenaandoeningen zoals epilepsie. Bij hersenaandoeningen zoals de ziekte van Alzheimer en multiple sclerose (MS) werkt de bloed-hersenbarrière niet goed. Dit kan bijdragen aan de ziekte of deze zelfs veroorzaken. Of de aangetaste bloed-hersenbarrière invloed heeft op het transport van medicijnen is nog niet duidelijk.
Uit eerder onderzoek van prof. dr. Elga de Vries bleek dat lichaamseigen transportblaasjes uit hersencellen wél door de barrière komen. Hoe dat kan, is nog onbekend en dat wordt verder onderzocht.
Nieuwe en betere behandelingen
Onderzoekster prof. dr. Elga de Vries van Amsterdam UMC, wil in dit onderzoeksproject uitzoeken hoe lichaamseigen transportblaasjes over de bloed-hersenbarrière gaan. Daarvoor zijn kweekmodellen nodig die gezonde en zieke personen nadoen. Met de resultaten uit het onderzoek kunnen behandelingen verbeterd of ontwikkeld worden. Daarbij kan per hersenaandoening een medicijn in het blaasje worden gebracht en zo tot nieuwe en betere behandelingen leiden.
Waarom steunt BRAINS dit onderzoek?
Het samenwerkingsverband BRAINS wil dat de hersenen beter bereikbaar worden voor de behandeling van hersenaandoeningen en draagt daarom bij aan belangrijk onderzoek. Daardoor kunnen we in de toekomst ernstige hersenaandoeningen zoals epilepsie, dementie en MS vertragen, stoppen en mogelijk zelfs genezen. Dat biedt nieuwe mogelijkheden en hoop voor de 4 miljoen Nederlanders met een hersenaandoening.
Meer over het onderzoek
Als de bloed-hersenbarrière goed werkt, vormt dat voor de hersenen een gezonde basis. Maar als de barrière verzwakt is, kunnen hersenaandoeningen optreden. Dat is bijvoorbeeld het geval bij MS en de ziekte van Alzheimer. Het doel van dit onderzoek is onderzoeken hoe beschermende stoffen over de bloed-hersenbarrière getransporteerd kunnen worden. Met deze kennis kunnen op maat gemaakte medicijnen ontwikkeld worden.
De kweekmodellen in dit project bestaan uit een bloed-hersenbarrière met de functie en netwerkstructuur zoals gezonde en zieke personen die ook hebben. Dit biedt inzicht in hoe de bloed-hersenbarrière tijdens ziekte het vervoer van stoffen regelt. Ook de werking van beschermende stoffen wordt getest. De onderzoekers willen weten hoe ze deze stoffen in de hersenen kunnen krijgen.
“Het verbeteren van het transport van beschermende stoffen over de bloed-hersenbarrière biedt nieuwe mogelijkheden om hersenaandoeningen tegen te gaan.” aldus prof. dr. Elga de Vries, hoofdonderzoeker op de afdeling Moleculaire Celbiologie en Immunologie bij Amsterdam UMC
Hoe pakken ze dit aan?
De onderzoekers maken eerst verschillende kweekmodellen die dementie en MS nadoen. Daarnaast gebruiken ze ook modellen die een gezonde situatie nadoen. In beide gevallen bestuderen zij de transportfunctie van de barrière. Dit brengen zij in beeld met speciale microscopen.
Welke resultaten verwachten de onderzoekers?
De onderzoekers verwachten met dit onderzoek de werking van de bloed-hersenbarrière beter te begrijpen. Bijvoorbeeld waarom medicijnen wel worden doorgelaten als ze aan lichaamseigen transportblaasjes gekoppeld zijn. Ook het bepalen van hoe goed beschermende stoffen werken is een doel van dit onderzoek. Daarmee komen de onderzoekers een stap dichter bij nieuwe behandelingen.
Hoe ver is het onderzoek?
Het onderzoek start in 2025. Als er in de tussentijd resultaten zijn, wordt deze pagina bijgewerkt.
Wat is de volgende stap?
Uiteindelijk draagt dit onderzoek bij aan het tegengaan van de verergering van hersenaandoeningen. Ook zal de methode om de beschermende stoffen in de hersenen te krijgen eerder in de kliniek getest kunnen worden. Tot slot zijn patiënten geholpen met dit onderzoek, omdat het een eerste stap is naar de ontwikkeling van op maat gemaakte toediening van medicijnen.
**Binnen het samenwerkingsverband BRAINS bundelen Alzheimer Nederland, EpilepsieNL, Hersenstichting, ParkinsonNL en Stichting MS Research de krachten. Dit onderzoek is medegefinancierd met PPS-financiering door Health~Holland, Topsector Life Sciences & Health, dat beschikbaar is gesteld aan BRAINS ter stimulering van publiek-private samenwerkingen.