Kenmerken van ataxie

Door ataxie kun je verschillende klachten krijgen: 

  • je hebt problemen met je evenwicht, zoals wankel lopen
  • je hebt trillende handen
  • je grijpt mis als je iets wil pakken
  • je hebt moeite met soepele bewegingen maken
  • je hebt problemen met zien, zoals dubbelzien
  • je hebt moeite met slikken
  • je praat onduidelijk

Ataxie vaststellen

Door ataxie wordt het moeilijker om soepel te lopen en je evenwicht te bewaren. Ook kun je dubbelzien, regelmatig misgrijpen en onduidelijk gaan praten. Met deze klachten kom je vaak eerst bij de huisarts. 

De huisarts kan je doorverwijzen naar een speciale arts in het ziekenhuis: een neuroloog. Om te bepalen of je ataxie hebt, zal de neuroloog je onderzoeken en vragen naar je precieze klachten. 

Als blijkt dat je ataxie hebt, dan zal de arts hierna meestal een MRI-scan (Magnetic Resonance Imaging) van je hersenen maken. Zo kan de neuroloog de oorzaak ontdekken. Soms is het onderzoeken van je bloed of een ruggenprik ook nodig. 

Oorzaken van ataxie

Door een beschadiging of ziekte van je kleine hersenen kan er ataxie ontstaan. Dit kan op verschillende manieren gebeuren. Bijvoorbeeld door een beroerte, een hersentumor, MS, een stofwisselingsziekte of een ontsteking in de kleine hersenen. 

Verder kan ataxie een bijwerking van bepaalde medicijnen zijn, zoals benzodiazepinen. Deze medicijnen worden gebruikt bij angststoornissen en slaapproblemen. Ook kan ataxie ontstaan als je te lang te veel alcohol drinkt. 

Als één of meer mensen in je familie ongeveer dezelfde klachten hebben, dan kan de oorzaak erfelijk zijn. In dat geval zal de neuroloog onderzoeken of er een bepaalde afwijking in je genen zit. Je kunt dan een erfelijke vorm van ataxie hebben, zoals ADCA/SCA of Ataxie van Friedreich. 

Twijfel je over jouw situatie? Wil je even met iemand overleggen voor je naar de dokter gaat? Neem gerust even contact op met een van onze medewerkers van de infolijn.

Behandeling van ataxie

Wanneer de oorzaak van de ataxie bekend is, dan kan een arts de ziekte in sommige gevallen behandelen. 

Als de ataxie bijvoorbeeld ontstaan is door een bepaald medicijn, dan kun je in overleg met je arts met dit middel stoppen. En als een tumor in de kleine hersenen een oorzaak is van je klachten, dan kan deze mogelijk met een operatie worden verwijderd. 

Als de oorzaak van de ataxie niet behandeld kan worden, dan houd je de klachten. Wel kan een team van speciale zorgverleners zorgen dat je minder last hebt van klachten. En dat je beter met de ziekte kunt leven. 

Zo kunnen een fysiotherapeut en een ergotherapeut je leren om makkelijker te bewegen en je evenwicht beter te bewaren. En een logopedist kan helpen bij problemen met praten en slikken. 

Gevolgen van ataxie

Het verloop van deze ziekte is voor iedereen anders en hangt af van verschillende dingen. Zoals welke soort ataxie je hebt en de leeftijd waarop je klachten beginnen. 

Het kan zijn dat je langzaam steeds meer klachten krijgt. Maar het kan ook zijn dat je klachten hetzelfde blijven. Ataxie kan verschillende gevolgen hebben: 

  • Thuis

    Omdat je minder controle hebt over je bewegingen, is het vaak lastiger om jezelf te wassen en te verzorgen. Ook kun je door problemen met slikken moeite krijgen met eten en drinken. Door problemen met bewegen kan het huishouden ook een uitdaging worden. Je moet de hele dag goed je aandacht bij je bewegingen houden. Dit kan erg uitputtend zijn.

  • Werk en school

    Door ataxie kan schrijven en een computer gebruiken moeilijker worden. Ook kunnen taken op werk of school moeilijker worden door problemen met zien en andere problemen met bewegen. Soms lukt het helemaal niet meer om school te volgen of je werk te doen op de manier waarop je gewend was.

  • Vrije tijd

    Door de verschillende problemen met bewegen, lopen en je evenwicht kan het moeilijk zijn om je van A naar B te verplaatsen. Bij ernstige klachten heb je misschien een rolstoel of rollator nodig. Bij ernstige klachten kan het zijn dat je dagelijkse dingen niet meer of alleen op een aangepaste manier kan doen. Zoals je hobby, sporten en afspreken met vrienden. Ook kun je je erg moe of somber.

  • Sociale contacten

    Door problemen met praten is het voeren van een gesprek soms moeilijker. Het kan frustrerend zijn als je niet de tijd krijgt om je goed uit te drukken. Mensen die je niet kent kunnen een oordeel vormen. Ze denken bijvoorbeeld dat je iets niet begrijpt als je niet goed kunt praten, of dat je dronken bent als je wankelt.  

Omdat je minder controle hebt over je bewegingen, is het vaak lastiger om jezelf te wassen en te verzorgen. Ook kun je door problemen met slikken moeite krijgen met eten en drinken. Door problemen met bewegen kan het huishouden ook een uitdaging worden. Je moet de hele dag goed je aandacht bij je bewegingen houden. Dit kan erg uitputtend zijn.

Door ataxie kan schrijven en een computer gebruiken moeilijker worden. Ook kunnen taken op werk of school moeilijker worden door problemen met zien en andere problemen met bewegen. Soms lukt het helemaal niet meer om school te volgen of je werk te doen op de manier waarop je gewend was.

Door de verschillende problemen met bewegen, lopen en je evenwicht kan het moeilijk zijn om je van A naar B te verplaatsen. Bij ernstige klachten heb je misschien een rolstoel of rollator nodig. Bij ernstige klachten kan het zijn dat je dagelijkse dingen niet meer of alleen op een aangepaste manier kan doen. Zoals je hobby, sporten en afspreken met vrienden. Ook kun je je erg moe of somber.

Door problemen met praten is het voeren van een gesprek soms moeilijker. Het kan frustrerend zijn als je niet de tijd krijgt om je goed uit te drukken. Mensen die je niet kent kunnen een oordeel vormen. Ze denken bijvoorbeeld dat je iets niet begrijpt als je niet goed kunt praten, of dat je dronken bent als je wankelt.  

De Hersenstichting heeft bij het opstellen van deze tekst dankbaar gebruik gemaakt van adviezen van: 

  • Prof. Dr. Bart van de Warrenburg, neuroloog, Radboudumc te Nijmegen

Laatste update: september 2025