MSA (multipele systeem atrofie)

Kenmerken van MSA

De klachten van MSA kunnen verschillen. De klachten ontstaan meestal bij volwassenen tussen de 50 en 60 jaar, maar het kan ook eerder of later zijn. Er zijn twee soorten MSA: MSA-p en MSA-c. 

Als je MSA-p hebt, dan heb je meestal last van een paar van deze kenmerken: 

• je trilt en beweegt traag en schokkerig 
• stijve spieren (dystonie)  
• moeite met je lichaam rechtop houden 
• problemen met ademhalen 
• lage bloeddruk als je opstaat 
• moeite met plas ophouden 
• koude, paarse handen 

Bij MSA-c krijg je meestal te maken met een aantal van deze klachten: 

Uiteindelijk gaan de klachten en problemen van MSA-p en MSA-c vaak op elkaar lijken. 

MSA is een vorm van parkinsonisme. Dit betekent dat de klachten van MSA (en vooral de MSA-p vorm) kunnen lijken op de ziekte van Parkinson, zonder dat het de ziekte van Parkinson is. MSA is dus een andere hersenaandoening dan parkinson en heeft daarom een ander verloop.

Diagnose van MSA

In het begin kan MSA zorgen voor moeite met bewegen. Maar het kan ook zijn dat je problemen krijgt met je plas ophouden. Of dat je bloeddruk soms zo laag is dat je flauwvalt als je opstaat uit bed of uit een stoel. Met deze klachten kom je vaak eerst bij de huisarts. 

De huisarts kan je doorverwijzen naar een speciale arts in het ziekenhuis, een neuroloog. De neuroloog zal de klachten goed in kaart brengen en een lichamelijk onderzoek doen. 

Vaak zal de neuroloog vervolgens de hersenen in beeld willen brengen, bijvoorbeeld met een MRI-scan (Magnetic Resonance Imaging), en soms een PET-scan of een SPECT-scan (Single Photon Emission Computed Tomography). Als je nog maar kort MSA hebt, laten scans niet altijd zien dat er iets misgaat in je hersenen. Met bloedonderzoek wordt soms nog meer onderzoek gedaan. Daarmee kunnen artsen kijken of je geen ziekte hebt die op MSA lijkt. 

Een definitieve diagnose MSA kan alleen worden gesteld door je hersenweefsel te onderzoeken. Dit is niet mogelijk bij iemand die nog leeft. Daarom kan de neuroloog alleen een waarschijnlijke diagnose stellen. 

Oorzaken van MSA

Wetenschappers weten nog niet precies wat MSA veroorzaakt.

Behandeling van MSA

Als je MSA hebt, dan kun je niet meer beter worden. Wel kan een team van speciale zorgverleners je helpen om er beter mee te leren leven. 

Tegen parkinson-achtige klachten, zoals trillen, kunnen medicijnen tegen de ziekte van Parkinson helpen. Voor een te lage bloeddruk kun je adviezen bij een lage bloeddruk volgen en medicijnen krijgen die je bloeddruk verhogen. Ook zijn er bepaalde medicijnen die kunnen helpen als je moeite hebt met je plas ophouden. 

Als je problemen hebt met praten, dan kan een logopedist je helpen. En als het lastig is om te bewegen, dan kan een fysiotherapeut je leren om makkelijker te bewegen en je evenwicht te bewaren. 

Bij problemen met slapen, zoals slaapapneu, kan een CPAP-masker zorgen dat je makkelijker blijft ademen tijdens je slaap. 

Gevolgen van MSA

MSA is een ernstige hersenaandoening die steeds meer klachten veroorzaakt. Uiteindelijk kom je eraan te overlijden. De meeste patiënten overlijden binnen 10 jaar na de diagnose, maar er zijn veel verschillen tussen patiënten. 

MSA kan verschillende gevolgen hebben: 

De Hersenstichting heeft bij het opstellen van deze tekst dankbaar gebruik gemaakt van adviezen van: 

• Prof. Dr. Bart van de Warrenburg, neuroloog, Radboudumc te Nijmegen

Laatste update: september 2025