Wat is neglect?

Bij neglect zijn mensen zich niet bewust van een deel van hun omgeving. Met andere woorden, voor hen bestaat de wereld om hen heen voor een gedeelte niet. Zij kunnen hun aandacht niet richten op mensen of dingen die zich in dat ‘niet bestaande’ gedeelte bevinden. Neglect kan voor de omgeving duidelijk worden doordat iemand bijvoorbeeld veel botst, het bord maar half leegeet, of spullen in een gedeelte van de ruimte niet kan terugvinden.  

Iemand met neglect kan zich ook niet bewust zijn van een deel van het eigen lichaam. Dit deel wordt dan genegeerd. Dat kan ervoor zorgen dat een arm of been klem komt te zitten, zonder dat iemand dat door heeft.  

Neglect komt altijd maar aan 1 kant voor: voor de een is het de linkerkant die geen aandacht krijgt, voor een ander kan dat de rechterkant zijn. 

Een andere stoornis na hersenbeschadiging is hemianopsie. Dit kan erg lijken op neglect. Als je hemianopsie hebt, dan zie je een deel van je omgeving niet of nauwelijks. Dit komt doordat je schade hebt aan de visuele gebieden in je hersenen en dus niet door een aandachtsprobleem. 

Kenmerken neglect

Er zijn veel verschillende manieren waarop je neglect kunt herkennen. De kenmerken zijn voor elke patiënt weer anders. De klachten heb je altijd aan dezelfde kant en ze worden niet veroorzaakt omdat er iets mis is met je ogen of oren. 

Dit zijn een paar belangrijke kenmerken van neglect: 

  • niet opmerken van mensen aan je linker- of rechterkant 
  • niet opmerken van voorwerpen aan je linker- of rechterkant 
  • scheef liggen of zitten 
  • moeite met lezen en klokkijken 
  • moeite met weten waar je bent 
  • je hoofd telkens naar één kant draaien 

Zelf heb je meestal niet door dat je deze dingen doet, maar anderen kan het wel opvallen. De klachten zijn niet altijd even erg. Het ene moment kunnen ze erger zijn dan het andere. Dit kan bijvoorbeeld erger worden in een drukkere omgeving of bij vermoeidheid. 

Impact van neglect

Neglect kan binnen een paar weken vanzelf verdwijnen. Maar als je er langer dan 3 maanden last van hebt, dan is het lastiger om weer helemaal beter te worden. Je kunt er dan voor altijd last van blijven houden. Dit heeft vaak een grote negatieve impact op je leven. 

  • Iets begrijpen

    Omdat je telkens één kant van je omgeving niet opmerkt, mis je veel informatie. Dit maakt het lastig om gesprekken te volgen en dingen te begrijpen. 

  • Jezelf verplaatsen

    De weg in huis vinden kan lastig zijn. Bijvoorbeeld als je naar buiten wilt en de deur zit net in het gedeelte van de ruimte waar je je niet bewust van bent. Dan kun je de weg naar buiten niet vinden. Verder kun je moeite hebben met buiten lopen en fietsen. Bijvoorbeeld omdat je veel mensen en verkeersborden niet opmerkt. Dat kan gevaarlijk zijn. Ook autorijden is erg gevaarlijk als je neglect hebt. Vaak moet je opnieuw gekeurd worden om te bepalen of je nog mag rijden. 

  • Jezelf verzorgen

    Neglect kan ertoe leiden dat je één kant van je gezicht of lichaam vergeet te verzorgen. Je hebt bijvoorbeeld moeite met jezelf scheren, wassen en aankleden. Ook eten kan lastig zijn: vaak eet je je bord maar half leeg omdat je de andere helft niet opmerkt. 

  • Omgaan met anderen

    Als je aan je linkerkant neglect hebt, dan heb je het niet door als er mensen links van je zitten of staan. Hierdoor negeer je ze zonder dat je dit wilt. Ook kun je mensen links van je minder goed aankijken. Hetzelfde speelt als je aan je rechterkant neglect hebt. Dan ben je je niet bewust van mensen of dingen rechts van je. 

  • Dagelijkse activiteiten

    Boodschappen, hobby’s, werk, studeren, sporten: het doen van dagelijkse activiteiten is erg moeilijk als je meestal niet doorhebt wat er links of rechts van je gebeurt. Ook kan je daarom bepaalde spullen soms niet vinden, en dat is lastig. 

  • Meedoen aan de wereld

    Zelf heb je vaak niet door dat je neglect hebt. Toch maken de verschillende klachten het lastiger om mee te doen aan de wereld. 

Omdat je telkens één kant van je omgeving niet opmerkt, mis je veel informatie. Dit maakt het lastig om gesprekken te volgen en dingen te begrijpen. 

De weg in huis vinden kan lastig zijn. Bijvoorbeeld als je naar buiten wilt en de deur zit net in het gedeelte van de ruimte waar je je niet bewust van bent. Dan kun je de weg naar buiten niet vinden. Verder kun je moeite hebben met buiten lopen en fietsen. Bijvoorbeeld omdat je veel mensen en verkeersborden niet opmerkt. Dat kan gevaarlijk zijn. Ook autorijden is erg gevaarlijk als je neglect hebt. Vaak moet je opnieuw gekeurd worden om te bepalen of je nog mag rijden. 

Neglect kan ertoe leiden dat je één kant van je gezicht of lichaam vergeet te verzorgen. Je hebt bijvoorbeeld moeite met jezelf scheren, wassen en aankleden. Ook eten kan lastig zijn: vaak eet je je bord maar half leeg omdat je de andere helft niet opmerkt. 

Als je aan je linkerkant neglect hebt, dan heb je het niet door als er mensen links van je zitten of staan. Hierdoor negeer je ze zonder dat je dit wilt. Ook kun je mensen links van je minder goed aankijken. Hetzelfde speelt als je aan je rechterkant neglect hebt. Dan ben je je niet bewust van mensen of dingen rechts van je. 

Boodschappen, hobby’s, werk, studeren, sporten: het doen van dagelijkse activiteiten is erg moeilijk als je meestal niet doorhebt wat er links of rechts van je gebeurt. Ook kan je daarom bepaalde spullen soms niet vinden, en dat is lastig. 

Zelf heb je vaak niet door dat je neglect hebt. Toch maken de verschillende klachten het lastiger om mee te doen aan de wereld. 

Oorzaak in de hersenen

Je hersenen bestaan uit 2 helften. Bij schade aan een bepaald deel van de linker- of rechter hersenhelft, kun je neglect krijgen. Als je schade hebt aan de rechterkant van je hersenen, is het neglect vaak wat erger. Ook duurt het dan meestal langer voordat je wat herstelt.  

Als de rechterhelft beschadigd is, dan krijg je meestal moeite met het opmerken van dingen aan je linkerkant. Als de linkerhelft beschadigd is, dan merk je dingen aan je rechterkant vaak slechter op. Je krijgt dus meestal last van neglect aan de tegenovergestelde kant van de beschadigde hersenhelft.  

Aandoeningen die leiden tot neglect

Verschillende hersenaandoeningen kunnen neglect veroorzaken. Een paar voorbeelden zijn: 

Behandelen van neglect

Neglect kan vanzelf overgaan, maar meestal blijf je er last van houden. Wel kan het zijn dat de klachten langzaam minder erg worden. Een team van behandelaars kan ervoor zorgen dat je minder moeite hebt met dagelijkse activiteiten. 

Zo kan een neuropsycholoog of ergotherapeut bijvoorbeeld scantraining geven. Je leert dan om je aandacht te verplaatsen naar de beschadigde kant. Hierdoor kun je dingen aan deze kant vaker opmerken. 

Een fysiotherapeut leert je om jezelf makkelijker te verplaatsen. En als je moeite hebt om jezelf goed te verzorgen, dan kan een verpleegkundige je daarbij helpen. 

Tips voor mensen met neglect

Als je neglect hebt, dan heb je dat zelf vaak niet door. Dit zijn een paar tips die je in verschillende situaties kunt gebruiken: 

  • Neem genoeg rust: door drukte en vermoeidheid kunnen je klachten erger worden. 
  • Oefen met de je beschadigde kant: geef bewust aandacht aan de kant waaraan je het neglect hebt. Je kunt dit met bepaalde oefeningen doen. Draai bijvoorbeeld je hoofd naar beide kanten. En doe dingen altijd volgens een vast plan, van links naar rechts. 
  • Gebruik je onbeschadigde kant vaker in het dagelijks leven: door bepaalde trucjes aan te leren kun je makkelijker omgaan met neglect. Maak gebruik van de ‘goede kant’ bij dingen in je dagelijks leven. Leer bijvoorbeeld om tijdens het eten altijd je bord ook een keer te draaien. Zo kun je goed zien of je bord leeg is. Of als je de deur niet kunt vinden, draai je dan eens om om te zien of de deur dan verschijnt. En vraag mensen of ze aan je goede kant willen gaan zitten, zodat het voor jezelf makkelijker is om gesprekken te volgen en mensen op te merken. 

Tips voor naasten van mensen met neglect

Zorgen voor een naaste met neglect kan lastig zijn. Patiënten hebben namelijk zelf vaak niet door dat er iets mis is. 

Dit zijn een paar dingen die je voor je naaste kunt doen: 

  • Wees geduldig: geef je naaste genoeg tijd om de omgeving te ontdekken en te leren kennen. 
  • Plaats dingen aan de onbeschadigde kant: door dingen aan de goede kant te zetten, kan je naaste ze sneller zelf opmerken. 
  • Oefen samen met de beschadigde kant: herinner je dierbare eraan om ook aandacht te geven aan de beschadigde kant. Vraag diegene bijvoorbeeld om tijdens een sociale activiteit altijd het hoofd te draaien, van links naar rechts. Zo merkt je naaste misschien sneller mensen op die aan de beschadigde kant zitten of staan. 
Hersenletsel.nl, dit is een vereniging voor mensen met niet-aangeboren hersenschade en hun naasten.
Hersenletsel-uitleg.nl Website met meer informatie over neglect

De Hersenstichting heeft bij het opstellen van deze tekst dankbaar gebruik gemaakt van adviezen van: 

  • Dr. Tanja Nijboer, neuropsycholoog, Universiteit Utrecht en Kenniscentrum Revalidatiegeneeskunde Utrecht