Een team onder leiding van dr. Saskia Lesnik Oberstein, hoofdonderzoeker CADASIL onderzoeksgroep van het LUMC, onderzoekt een nieuwe immuuntherapie voor mensen met CADASIL. Zij doen dit samen met onderzoekers in Stockholm. Het doel is eiwitstapeling in de bloedvaten van de hersenen afremmen, want dat is de oorzaak van CADASIL. De Hersenstichting heeft met € 597.469 bijgedragen aan het nieuwe onderzoek. 

Er was nog geen behandeling 

Mensen met CADASIL krijgen beroertes en vasculaire dementie vanaf gemiddeld 45-jarige leeftijd. Daardoor ervaren zij onder andere spraakstoornissen, verlammingen, incontinentie en gedragsveranderingen. Voor mensen met CADASIL is er nog geen behandeling beschikbaar. En dat terwijl de ziekte wel een enorme impact heeft op mensen met de ziekte en hun familieleden.

Voor het eerst hoop 

CADASIL wordt veroorzaakt door een verandering in een bepaald gen: het NOTCH3-gen. Artsen noemen zo’n verandering een mutatie. Door deze verandering maakt je gen een eiwit verkeerd aan. Dit eiwit stapelt zich op in de bloedvaten van de hersenen. Hierdoor komt er te weinig bloed in de hersenen. De onderzoekers hebben een behandeling ontwikkeld waarbij het eigen immuunsysteem de eiwitstapeling opruimt. Doordat de eiwitstapeling wordt opgeruimd, blijven de hersenvaten gezond. Als deze immuuntherapie werkt, worden beroertes en dementie uitgesteld of zelfs voorkomen.

De onderzoekers hebben in het laboratorium al goede resultaten geboekt. Dit is zeer goed nieuws, omdat het nooit eerder is gelukt om het ziekteproces van CADASIL af te remmen. Dat biedt hoop voor mensen met deze ziekte.

Waarom steunt de Hersenstichting dit onderzoek? 

De Hersenstichting steunt initiatieven die ervoor zorgen dat hersenaandoeningen beter behandeld kunnen worden. Door de verdere ontwikkeling van deze immuuntherapie mogelijk te maken, komt er hopelijk een behandeling voor CADASIL beschikbaar. Hiermee zullen mensen met CADASIL langer een betere kwaliteit van leven hebben. Zo draagt het onderzoek bij aan de missie van de Hersenstichting: gezonde hersenen voor iedereen.   

Meer over het onderzoek 

Aan het eind van dit onderzoek willen de onderzoekers dat de behandeling klaar is om te testen op mensen met CADASIL. De resultaten van dit onderzoek zouden daarvoor kunnen zorgen. Er moeten dan nog wel antwoorden komen op bepaalde vragen.  

  • Werkt de behandeling ook als er al eiwitstapeling is in de bloedvaten of alleen als mensen nog niet zo ziek zijn?  
  • Werkt de behandeling voor alle mensen met CADASIL? Fouten in het DNA zorgen ervoor dat de ziekte doorgegeven wordt aan kinderen. Maar werkt de behandeling bij elke DNA-fout of alleen bij sommige? 
  • Hoe is het beste te meten hoe goed de behandeling werkt? Bijvoorbeeld door het meten van stoffen in het bloed of afwijkingen op de hersenscan.  

Hoe pakken ze dit aan? 

Er wordt onder andere getest in een laboratorium hoe goed de immuuntherapie werkt als de ziekte al verder ontwikkeld is. 

Om te testen of de immuuntherapie goed werkt voor alle foutjes op het gen die CADASIL veroorzaken, gebruiken de onderzoekers weefsel uit een CADASIL biobank. Dat is een opslagplaats van weefsel dat al eerder is afgenomen bij mensen met de ziekte. De bloedvaatjes in de huid van mensen met CADASIL hebben namelijk ook eiwitstapeling. Elke DNA-fout die CADASIL veroorzaakt geeft een iets andere stapeling van het eiwit. De mensen in de biobank hebben 40 verschillende DNA-fouten. Hierdoor kan het team onderzoeken of de immuuntherapie de eiwitstapeling van al deze DNA-fouten goed herkent.  

Om te bepalen welke meting het beste is om het effect van de behandeling te meten, gebruiken de onderzoekers de gegevens van 200 mensen met CADASIL. Zij kregen in 2020 hun eerste metingen en in 2022 zijn dezelfde metingen opnieuw gedaan. Van alle deelnemers zijn hersenscans gemaakt en is bloed en huidweefsel afgenomen. De onderzoekers gaan bepalen hoeveel de afwijkingen op de hersenscan, in het bloed en in de huidvaten in twee jaar tijd zijn toegenomen. De maat die bij iedereen in twee jaar tijd het sterkste toeneemt is de beste maat om het effect van immuuntherapie te meten in een toekomstige proef in mensen met CADASIL.  

Welke resultaten verwachten de onderzoekers? 

Na dit onderzoek willen de onderzoekers klaar zijn om immuuntherapie te testen op mensen met CADASIL. Dit noemen we een klinische trial. Het zou de eerste klinische trial zijn van een medicijn dat speciaal voor CADASIL is ontwikkeld. Daarvoor moet de eiwitstapeling zijn stopgezet of zelfs zijn afgenomen vergeleken met de start van de immuuntherapie. Ook weten de onderzoekers na afloop voor welke DNA-fouten die de ziekte veroorzaken deze behandeling werkt. Tot slot weten ze dan hoe ze het beste het effect kunnen meten van de behandeling

Hoe ver is het onderzoek? 

Het onderzoek start in 2025. Zodra er resultaten bekend worden gemaakt, melden we dat hier

Wat is de volgende stap?

Als bewezen is dat deze behandeling de eiwitstapeling in de bloedvaten van de hersenen kan stoppen of kan verminderen, is er een grote stap gezet richting het eerste medicijn voor deze ziekte.  

Quote van de onderzoeker

 “Wij hebben mede dankzij steun van de Hersenstichting al veel nieuwe kennis opgedaan over de ziekte CADASIL, maar ons ultieme doel is natuurlijk om mensen met CADASIL te kunnen behandelen en daarmee een betere toekomst te kunnen bieden. Wij kunnen hen nu al beter informeren dan vroeger, maar wij staan verder nog steeds met lege handen. Ons doel is om de beroertes en dementie die op zo jonge leeftijd ontstaan, jaren uit te stellen, of zelfs te voorkomen.” 

aldus dr. Saskia Lesnik Oberstein, hoofdonderzoeker CADASIL onderzoeksgroep en hoofd LUMC expertisecentrum voor erfelijke hersenvaatziekten